Ευχαριστώ το διοργανωτή που μου δίνει την ευκαιρία και να είμαι μαζί σας και να δω τους συμμαθητές μου, στην πραγματικότητα να δω ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμασταν το ίδιο λεωφορείο για να πάμε σχολείο. Είναι πραγματικά μία ευχάριστη έκπληξη, τον κύριο Υπουργό, την κυρία Πρόεδρο και όλους τους υπόλοιπους συνομιλητές.
Λόγω επαγγελματικής διαστροφής πριν δώσω λύσεις, όπως και στην ιατρική έτσι και στα οικονομικά και στα τραπεζικά, στην εμπειρία μου σε κεντρικές τράπεζες, πρέπει πρώτα να δούμε πού ήμασταν, πού είμαστε και πού θέλουμε να πάμε.
Και για να καταλάβουμε πού πρέπει να πάμε πρέπει να δούμε τι δούλευε σωστά ή πως λειτουργούσε το σύστημα μέχρι και το 2008.
Τη δεκαετία του ’60 και του ’70 όλοι γνωρίζουμε ότι η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε, ήταν η τίγρης, η παγκόσμια τίγρης κατά κάποιο τρόπο λόγω της δασμοπροστασίας, των επενδύσεων και των υποτιμήσεων.
Μετά το 1980 δεν μπορούσαμε να έχουμε την δασμοπροστασία που είχαμε το ’60 και το ’70, επομένως η ανάπτυξη βασίστηκε στις υποτιμήσεις που αύξαναν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, τις μεταχρονολογημένες επιταγές και την προεξόφληση υποχρεώσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Κατά κάποιο τρόπο αυτό το σύστημα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν αυτό το οποίο είχε αυξήσει την επιτάχυνση του χρήματος και την πιστωτική επέκταση.
Μετά το 2000, όπου πλέον χάσαμε την δυνατότητα υποτίμησης λόγω της εισόδου μας στο ευρώ και χάσαμε τη δυνατότητα ασκήσεως της νομισματικής πολιτικής, η καινούρια διαδικασία η οποία επινοήθηκε από το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας μας ήταν ο φθηνός δανεισμός με την κατάρρευση των επιτοκίων, αφ’ ης στιγμής ήμαστε πλέον στην ευρωζώνη, και οι επενδύσεις κυρίως σε καταναλωτικές ανάγκες και εισαγωγές έτσι ώστε να αυξηθούν τα τραπεζικά κέρδη.
Υπενθυμίζω εορτοδάνεια, διακοποδάνεια και διάφορα, πασχαλινά δάνεια και όλα αυτά τα ωραία.
Βέβαια, μαζί με την δημοσιονομική αποσταθεροποίηση των κυβερνήσεων της εποχής κάποια στιγμή ήρθε ο λογαριασμός όταν έγινε ένα εξωγενές σοκ. Αυτό ήταν το σοκ του 2008 και για αυτό κιόλας ήμαστε μη επαρκώς θωρακισμένοι λόγω της προηγούμενης διαδικασίας και για αυτό φτάσαμε στο σημείο να είμαστε οι πρώτοι οι οποίοι χτυπηθήκαμε τόσο άσχημα στην κρίση της ευρωζώνης.
Και μετά ήρθαν, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, και εμείς που προσπαθήσαμε να διαπραγματευτούμε επιτυχώς, τα μνημόνια, η λιτότητα και η, αν θέλετε, οποιοσδήποτε οικονομολόγος είτε στην Αμερική είτε στην Ευρώπη μπορούσε να προβλέψει επαρκώς την αποτυχία της λιτότητας διότι δεν είχαμε νομισματική πολιτική και η εσωτερική υποτίμηση είχε τα όριά της, όσο και αν αυξάναμε την ανταγωνιστικότητά μας είχαμε τις υποχρεώσεις, τη μεγάλη φορολογία και επομένως φτάσαμε εκεί που φτάσαμε.
Πού βρισκόμαστε τώρα. Για πρώτη φορά ένα από τα βασικά προβλήματα που έφερε τη χώρα μας σε αυτή την κατάσταση ήταν η αποσταθεροποίηση των προσδοκιών. Δεν θα σας θυμίσω τι ελέγετο το 2010 για την κατάσταση της οικονομίας ως Τιτανικός και τα λοιπά, και τα λοιπά.
Όπως επίσης ένα κομβικό σημείο ήταν και το επονείδιστο PSI που εν πολλοίς κατέστρεψε τον τραπεζικό τομέα της χώρας μας. Διότι, ως όλοι γνωρίζουμε, τρεις είναι οι βαθμοί ελευθερίας μίας οικονομίας.
Είναι η νομισματική πολιτική, την οποία με την είσοδό μας στο ευρώ δεν την είχαμε, η δημοσιονομική πολιτική μας η οποία λόγω της χρεοκοπίας μας την απωλέσαμε και η πιστωτική μας πολιτική που μετά το PSI και την καταστροφική περίοδο του καλοκαιριού του 2015 κατέρρευσε η οποιαδήποτε πιστωτική επέκταση και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας μας.
Τώρα για πρώτη φορά υπάρχει επανασταθεροποίηση των προσδοκιών. Βλέπουμε ότι πλέον η αξιοπιστία, που είχε τρωθεί, έχει αρχίσει πλέον σταδιακά με σοβαρό και μεστό τρόπο να αποκαθίσταται. Το βλέπουμε όσοι από εμάς ταξιδεύουμε και σε κεντρικές τράπεζες στο εξωτερικό αλλά και στην Αμερική βλέπουμε η πρόσφατη παρουσία των κυβερνητικών παραγόντων στη Νέα Υόρκη πώς δημιουργεί αυτό το wait and see approach των ξένων επενδυτών. Επομένως αυτό είναι ένα το κρατούμενο.
Δεύτερον, η έλευση και εγκατάσταση στη χώρα μας υγειών τραπεζικών οργανισμών για να αποκατασταθεί εντελώς η χρηματοπιστωτική πίστη, να αποκλιμακωθούν σημαντικά τα επιτόκια και το κόστος δανεισμού και να αυξηθεί η πιστωτική επέκταση.
Επίσης, αυτό πρέπει ταυτόχρονα, και ήδη τα πρώτα βασικά και θετικά δείγματα τα βλέπουμε, πρέπει να αποκατασταθούν οι επενδύσεις διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών. Πρέπει να μπούμε στις τεχνολογίες 5ης γενιάς, πρέπει να μπούμε στο block chain technology, πρέπει να μπούμε στα biomedical technologies, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα επενδυτικό κλίμα στα digital nomads, μετακινούμενους ψηφιακούς νομάδες που είναι η τελευταία λέξη στο ανθρώπινο δυναμικό. Και έτσι θα μπορούμε να δημιουργήσουμε και μία αναστροφή αυτής της εξόδου του αξιόμαχου εργατικού δυναμικού μεταξύ 25 και 45 ετών οι οποίοι είναι πάνω από 400.000 οι οποίοι έχουν αποχωρήσει τα τελευταία 7 χρόνια.
Αυτό θέλει, όπως προείπα, χρηματοπιστωτικούς πυλώνες με ρευστότητα που να συνεργαστούν με τους παλαιούς και με καινούριους χρηματοπιστωτικούς πυλώνες.
Βέβαια, όπως ειπώθηκε προηγουμένως πολύ εύστοχα το μέγα πρόβλημα, το μέγα πρόβλημα είναι η πιστωτική επέκταση και δεν είναι η κεφαλαιακή επάρκεια, η πιστωτική επέκταση έχει να κάνει με τη ρευστότητα η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα non-performing loans, με τα κόκκινα δάνεια.
Τα κόκκινα δάνεια είναι 50% στην καλύτερη των περιπτώσεων και αν υπάρξει ένα εξωγενές σοκ μπορεί αυτόματα να αυξηθούν και σε μεγαλύτερα νούμερα, είδατε τι συνέβη με την κατάρρευση της Thomas Cook, οποιοδήποτε εξωγενές σοκ αμέσως αντικατοπτρίζει αύξηση των non-performing loans, χειροτέρευση της κεφαλαιακής επάρκειας και των δεικτών ρευστότητας, επομένως πρέπει αυτό να αντιμετωπιστεί ταχύτατα, άμεσα, και μάλιστα πρέπει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε κυρίως στην Αμερική. Γιατί ο πιο επιτυχής τρόπος αντιμετώπισης των NPLs με όλη την καλή διάθεση που έχουν τα funds, πρέπει να έχει μία κρατική επιχορήγηση και κρατική πρόνοια, όπως επιτυχώς έγινε στις ΗΠΑ.
Τέλος, θα κλείσω την παρέμβασή μου με το διεθνές περιβάλλον που δυστυχώς για εμάς είναι αρνητικό διότι υπάρχει μία επιβράδυνση στην ευρωζώνη. Οι πόλεμοι που γίνονται, tradewars μεταξύ της Αμερικής Κίνας και η γενικότερη πολιτική αβεβαιότητα σίγουρα αντικατοπτρίζεται αρνητικά σε εμάς αλλά παρόλα αυτά εμείς μπορούμε να αποτελέσουμε την θετική έκπληξη διότι, αν θέλετε, κινούμεθα κατά κάποιο τρόπο θετικά αντίθετα με την υπόλοιπη ευρωζώνη διότι υπάρχει ένα επενδυτικό κλίμα και μία αξιοπιστία η οποία είναι αυξανόμενη και οι επενδυτές έχουν αρχίσει πλέον και βλέπουν πολύ πιο θετικά την Ελλάδα.
Επίσης, πρέπει να ολοκληρωθεί η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση, το ….activities, τα οποία δεν υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πρέπει επιτέλους να θεσμοθετηθούν και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Πρέπει να υπάρχει πρώτα προστασία καταθέσεων που αυτό ακόμα δεν έχει επιτευχθεί δυστυχώς.
Και όπως επίσης πρέπει πλέον αυτό το 2010 που έγινε στη σύσκεψη του Ντοβίλ μεταξύ του Σαρκοζί και της Μέρκελ που επανέφερε τον πιστωτικό κίνδυνο στα κρατικά ομόλογα πρέπει πλέον να λήξει με την είσοδο ή αναπτυξιακών ομολόγων ή ευρωομολόγων έτσι ώστε το credit risk από τις χώρες μέλη της ευρωζώνης να αφαιρεθεί και συνεπώς να αρχίσει να συγκλίνει και όχι να διευρύνεται η ανισοκατανομή μεταξύ του βορρά και του νότου.
Σας ευχαριστώ.
