Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας.
Καταρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση να μιλήσω στο σημερινό συνέδριο.
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια οι πρωτοβουλίες του ΤΕΕ όσο και άλλων φορέων για τη διοργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων μου έχουν δώσει τη δυνατότητα να εκφράσω τις απόψεις μου για την κατασκευαστική αγορά, τόσο για τις προοπτικές της, όσο και για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Το θέμα άλλωστε αφορά τις προκλήσεις της νέας εποχής, είναι όμως απαραίτητη και η καταγραφή της σημερινής κατάστασης. Θα αναφερθώ, λοιπόν, στο μέλλον των επενδύσεων που πρέπει να γίνουν στις υποδομές της χώρας, αλλά δεν μπορώ να μην εστιάσω και στα κακώς κείμενα που είναι ανάγκη να διορθωθούν.
Θα έλεγα, μάλιστα, ότι αυτή είναι η κύρια πρόκληση, να κάνουμε το βήμα για να αποφύγουμε τις πολύ καλά πια καταγεγραμμένες παθογένειες του παρελθόντος.
Η χώρα μας σήμερα βρίσκεται σε μία μεταβατική περίοδο. Αισθανόμαστε, πιστεύω, όλοι ότι έχουμε ξεφύγει απ’ τους ακραίους κινδύνους της περασμένης δεκαετίας. Παράλληλα αισιοδοξούμε ότι το μέλλον θα φέρει δυνατότητες να δημιουργήσουμε κάτι καλύτερο. Στην κατασκευαστική αγορά όμως αυτό το μέλλον πρέπει να έρθει το γρηγορότερο δυνατόν, διότι οι συνθήκες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ομαλές.
Τα έργα είναι πολύ λίγα, οι κατασκευαστικές εταιρίες δεν βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση επηρεασμένες από την οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα. Βρίσκουν διέξοδο είτε στο εξωτερικό, είτε στις λίγες επενδύσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στον τομέα του τουρισμού, ώστε να μην συρρικνωθούν.
Ζητούμε, λοιπόν, απ’ την ηγεσία του Υπουργείου και την κυβέρνηση να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να αρχίσουν γρήγορα να δημοπρατούνται και να εκτελούνται νέα έργα. Θα σας πω αργότερα αν αυτό είναι εφικτό.
Ας πάμε, λοιπόν, στις προκλήσεις της νέας εποχής που θεωρώ ότι συνοψίζονται στα εξής: σχεδιασμός και προσδιορισμός των επενδύσεων στις δημόσιες υποδομές, εύρεση χρηματοδοτικών πόρων, διαδικασία ωρίμανσης των έργων και δημοπράτηση και εκτέλεση των έργων.
Για το σχεδιασμό των επενδύσεων θα επαναλάβω κάτι που έχω πει πολλές φορές και στο παρελθόν. Εθνικό σχέδιο χωρίς συμφωνία έστω στις βασικές αρχές σε επίπεδο των πολιτικών δυνάμεων δεν μπορεί να υπάρχει. Η προοπτική οποιουδήποτε σχεδιασμού άλλωστε ξεπερνά κατά πολύ τα τέσσερα χρόνια μιας κυβερνητικής θητείας.
Μπορεί η πρωτοβουλία να ανήκει πάντα στην εκάστοτε κυβέρνηση, πρέπει όμως επιτέλους να δουλέψουμε όλοι ώστε να υπάρχουν συγκλήσεις ανάμεσα στα κόμματα μικρά και μεγάλα. Και λέω όλοι διότι θεωρώ ότι συμμετοχή στη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου πρέπει να έχει και ο ιδιωτικός τομέας, οι τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί φορείς.
Είναι βέβαια ότι θα βγούμε κερδισμένοι απ’ αυτό. Προσφέρει σιγουριά στους επενδυτές, όσο και στις εταιρίες του κλάδου, να ξέρουν ποια είναι τα έργα που θα έχουν προτεραιότητα στα επόμενα χρόνια και ει δυνατόν και με ποιο χρονοδιάγραμμα προβλέπεται να προχωρήσουν.
Ποια όμως πρέπει να είναι τα έργα της νέας εποχής; Τα ξέρουμε νομίζω. Είναι η ολοκλήρωση των μεταφορικών μας υποδομών, αναβάθμιση των λιμένων, των αεροδρομίων, του σιδηροδρομικού δικτύου και δευτερευόντως του οδικού δικτύου.
Έργα που εκμεταλλεύονται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας: ενεργειακά ΑΠΕ, υποδομές τουρισμού. Σημαντικές υποδομές στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: η διαχείριση των απορριμμάτων.
Έργα απολύτως απαραίτητα τα οποία έχουν καθυστερήσει αδικαιολόγητα. Έργα τα οποία θα αναβαθμίσουν, και το ξέρουμε όλοι, την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Έργα τα οποία μ’ αυτή την καθυστέρηση στέρησαν από την οικονομία επενδύσεις ώριμες, για τις οποίες υπάρχουν ήδη πιστώσεις ύψους 800 εκατομμυρίων έως 1 δις.
Προσθέτω σε αυτά και τα έργα θωράκισης της χώρας έναντι των όλο και πιο πιθανών στο μέλλον αλλαγών στις κλιματολογικές συνθήκες, όπως είναι τα αντιπλημμυρικά έργα, φράγματα και άλλα.
Για τους χρηματοδοτικούς πόρους θεωρώ ότι η ανάλυση έχει δύο σκέλη. Το ένα σκέλος αφορά το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, το οποίο δυστυχώς έχει περικοπεί δραματικά.
Είναι γνωστό ότι η δημοσιονομική κατάσταση δεν επιτρέπει τη διάθεση πολύ περισσότερων πόρων. Πρέπει ωστόσο να σημειώσω ότι το υφιστάμενο πρόγραμμα δεν επαρκεί για την ήδη συρρικνωμένη αγορά μας και για τις ανάγκες της χώρας.
Και δεν αναφέρομαι μόνο στις ανάγκες για υποδομές αλλά και στην ανάγκη τόνωσης του ΑΕΠ για την οποία ως τώρα ο κατασκευαστικός κλάδος δεν έχει διαδραματίσει το ρόλο που μπορεί.
Τα έργα έχουν άμεση θετική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα και η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν καταφέραμε έως τώρα να το εκμεταλλευτούμε στο βαθμό που μπορούσαμε.
Το άλλο σκέλος αφορά τις υπόλοιπες πηγές χρηματοδότησης. Το δανεισμό από επενδυτικές ή εμπορικές τράπεζες και τα ιδιωτικά κεφάλαια. Η ελληνική αγορά είναι πλέον ώριμη σ’ αυτόν τον τομέα και οι δυνατότητες είναι πολλές. Δεν μιλώ μόνο για τις παραχωρήσεις και τα ΣΔΙΤ, τα οποία γνωρίζω από πρώτο χέρι.
Είναι, επίσης, οι επενδύσεις στις υποδομές από ιδιωτικές εταιρίες ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, αερίου και άλλες. Είναι και τα επενδυτικά προγράμματα των ιδιωτικοποιημένων δημοσίων επιχειρήσεων, όπως οι οργανισμοί λιμένων, η Ελληνικό Α.Ε. και άλλες.
Αισιοδοξώ, επίσης, ότι και αυτόκλητες προτάσεις θα προσφέρουν μια ακόμα διέξοδο για επενδυτική δραστηριότητα στις υποδομές της χώρας.
Το κρίσιμο στα παραπάνω είναι να υπάρχει αφενός κυβερνητική στήριξη που μετουσιώνεται σε πράξη με την επίβλεψη των φορέων του δημοσίου τομέα που ευθύνονται για την πρόοδο των επενδύσεων, αφετέρου απ’ τη διαμόρφωση, προστασία και διατήρηση ενός κλίματος θετικού προς τις επενδύσεις και την ύπαρξη ασφάλειας δικαίου.
Γνώμη μου είναι ότι όταν ένα έργο είναι ώριμο και επαρκώς μελετημένο, η χρηματοδότησή του εν τέλει θα βρεθεί. Η προϋπόθεση αυτή όμως δεν είναι κάτι απλό ειδικά στη χώρα μας. Ας πάμε, λοιπόν, στη διαδικασία της ωρίμανσης των έργων στην Ελλάδα.
Εδώ βρίσκεται το σημείο στο οποίο πρέπει όλοι να ενσκήψουμε και ειδικά η πολιτική ηγεσία. Άλλωστε από εδώ, αλήθεια, ξεκινούν πολλά από τα προβλήματα που καλούνται οι υπουργοί να επιλύσουν μετέπειτα ως μη όφειλαν.
Θα ξαναπώ για πολλοστή φορά τα ίδια και ας κουράσω. Πρέπει να τεθούν όλες οι διαδικασίες προετοιμασίας ενός έργου σε σφικτά χρονοδιαγράμματα. Πρέπει η συνεργασία ανάμεσα στους φορείς του δημοσίου να γίνει στενότερη και ταχύτερη. Πρέπει να δοθούν στους μελετητές επαρκείς πόροι για να μπορούν να παράγουν ποιοτικά αποτελέσματα.
Να μην γελιόμαστε, καλή μελέτη μ 80% έκπτωση δεν γίνεται. Και για να προχωρήσω στην τελευταία επικεφαλίδα, ούτε έργο με 50% και 60% έκπτωση γίνεται. Πιστεύω ότι είναι μέσα στις προτεραιότητές σας η αλλαγή του τρόπου δημοπράτησης.
Εδώ θα επαναλάβω μία πρόταση που έχω κάνει και στο παρελθόν. Ας δούμε επιτέλους μια δημοπράτηση με συμπλήρωση τιμολογίου. Ας δούμε μία προκήρυξη που ο χρόνος συντήρησης του έργου βαθμολογείται και αποτελεί κριτήριο ανάθεσης.
Σε ό,τι αφορά την εκτέλεση των έργων είναι πολλά αυτά που πρέπει να αλλάξουν. Δεν θέλω να επεκταθώ. Δεν υπάρχει και ο χρόνος. Θα πω μόνο ότι πρέπει να τηρούνται οι νόμοι.
Κλείνω λέγοντας το εξής: κύριε Υπουργέ, γνωρίζω ότι έχετε μόνο δυόμισι μήνες στο Υπουργείο, πιστεύω όμως ότι θα έχετε καταλάβει πως όλα τα έργα που έχουν εξαγγελθεί δεν είναι έτοιμα για δημοπράτηση ή αυτά που έχουν δημοπρατηθεί για να υλοποιηθούν χρειάζονται από ένα έως δύο χρόνια λόγω μελετών, αδειοδοτήσεων και δικαστικών εμπλοκών.
Δεν θέλω να υποτιμήσω με τίποτα την προσπάθεια την προσπάθεια της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας. Ξέρω τι έκανε ο προηγούμενος Υπουργός σε πολλά θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου του και θέλω να τον ευχαριστήσω, καθώς και τον μεγάλο αγώνα που έγινε για την επανεκκίνηση και ολοκλήρωση των παραχωρήσεων, όπου όμως με τη συνδρομή των εμπλεκομένων κατασκευαστικών εταιριών τελείωσαν έγκαιρα οι αυτοκινητόδρομοι και αποφευχθεί η επιστροφή 3 δις στην Ευρώπη.
Δυστυχώς όμως υπήρξαν καθυστερήσεις και αδράνεια στην προετοιμασία των νέων έργων. Αυτό είναι ένα γεγονός.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μία μεταβατική περίοδο δίχως την πολυτέλεια να περιμένουμε απλώς την ωρίμανση των έργων που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, και τη μετέπειτα δημοπράτησή τους. Θα χαθεί χρόνος και πόροι.
Ο κλάδος των κατασκευών έχει ανάγκη την άμεση έναρξη νέων έργων. Θεωρώ ότι υπάρχει λύση και σας καλώ να ακούσετε την πρότασή μου. Εκτός απ’ την δημοπράτηση όποιων έργων είναι ώριμα, εκτός απ’ τη θέσπιση σφικτών χρονοδιαγραμμάτων για την ολοκλήρωση της προετοιμασίας των ανώριμων έργων, προχωρήστε στην έγκριση εργασιών μέσω των υφισταμένων παραχωρήσεων.
Είναι ένας ταχύτατος τρόπος να δούμε πολύ γρήγορα αύξηση της απασχόλησης και τόνωση της αγοράς σε περιφερειακό επίπεδο. Θα έχετε κάνει ό,τι καλύτερο μπορείτε σε αυτή την περίοδο.
Σας ευχαριστώ.
